Vrijdag 8 maart 2024 is het Internationale Vrouwendag. Bij Pennings Foundation opent dan de groepsexpositie ‘I am’. Ik sprak met de drie curatoren van de expositie: Maryam Yazdani (Eindhovens fotografe afkomstig uit Iran), Petra Cardinaal (directeur van Pennings Foundation) en Irma van Bommel (kunsthistorica en medewerker van Pennings) over wat je kunt verwachten als je de tentoonstelling bezoekt.
Maryam vertelt: ‘Bezoekers gaan kijken naar portretten van en luisteren naar de verhalen over sterke onzichtbare vrouwen die onder druk van cultuur, maatschappij, traditie, religie of taboes eigen keuzes hebben gemaakt om hun krachten en talenten te laten zien. Ze willen vertellen dat ze bestaan, hoewel de maatschappij hen niet wil zien.’ Irma vult aan: ‘De verhalen gaan over vrouwen die genderongelijkheid aan den lijve hebben ondervonden en die zich daar op de een of andere manier tegen verzetten. Dat kunnen verhalen zijn van de geportretteerden of van de makers. Ze lijden onder het feit dat ze geen zelfbeschikkingsrecht hebben. Soms is een beeld poëtisch, soms confronterend.’
De expositie I Am brengt fotografen uit verschillende landen en culturen bij elkaar. Daarnaast nemen er ook beeldend kunstenaars deel; zij versterken het verhaal van de fotografen met hun gedicht, beeld, installatie of performance.
Op de vraag wat de curatoren hopen te bereiken met deze expositie, blijkt meteen dat er gekozen is voor verschillende invalshoeken. ‘Het gesprek op gang brengen, dat is waar we aan bij kunnen dragen met deze tentoonstelling,’ geeft Petra aan. ’Daarmee lossen we niet alle problemen op. Wel maken we mensen nieuwsgierig naar andere manieren van denken en leven, willen die niet meteen veroordelen, maar er vooral kennis van opdoen. Zodat iedereen zich realiseert dat vrijheid altijd een prijs heeft. Want wat is vrijheid eigenlijk? Hoe gaan we ermee om? Maar ook dat er nog heel veel misstanden zijn in de wereld, ook in ons eigen land.’
Er is gekozen voor het vertellen van de verhalen vanuit een positieve insteek. Maryam: ‘Wat deze expositie uniek maakt is dat we het publiek een sterk aspect van een vrouw laten zien. Momenteel gebeurt er veel in de wereld. Mensen horen veel over alle lelijke aspecten van oorlog en onderdrukking. Maar aan de andere kant zijn er ook mensen die kiezen om een held te zijn zoals deze vrouwen. Ze zijn een held voor hun kinderen, hun vrienden, hun familie en ze geven hun kracht aan andere generaties door. Het is belangrijk dat we hier meer aandacht aan besteden en de maatschappij hiervan bewust maken.’
Ook is er hoop dat er meer begrip ontstaat voor situaties waarin vrouwen in andere delen van de wereld kunnen verkeren. En op meer begrip voor vluchtelingen uit landen waar genderongelijkheid is, vult Irma aan. Zij hoopt dat ook mannen de expo bezoeken en mensen die moeite hebben met het aantal vluchtelingen in Nederland.
Hoe kijken de curatoren nu naar het zogenaamde ‘vrije westen’?
Irma: ‘wij mogen ons gelukkig prijzen dat we hier in vrijheid leven. Wij kunnen kiezen of we wel of niet gaan studeren. En of we wel of niet gaan werken naast de zorg voor kinderen en huishouden. We moeten niet vergeten dat vrouwen in Nederland tot eind jaren vijftig ook niet altijd zelfbeschikkingsrecht hadden. Toch zijn we er ook nu in Nederland nog niet. We horen bijna dagelijks over femicide. En we horen ook bijna dagelijks over onveilige situaties op de werkvloer of bij sportclubs en opleidingen.’
‘Het zogenaamde ‘vrije westen’ heeft haar eigen wetten en regels,’ aldus Petra. ‘De keuze, de echt vrije keuze, om je leven te leiden zoals jij wilt: als man of vrouw, gelovig of niet gelovig: alles mag maar je mag het een ander niet opleggen. Uiteindelijk bepaalt iedere cultuur zelf hoe er met elkaar omgegaan wordt.’
Voor Maryam eindigt haar missie niet met deze expositie. Sterker nog, het is een startpunt voor meer: ‘Onze missie was om onzichtbare kunstenaars een stem te geven. Dit project is het begin van een reis naar een groter doel. Het doel is om Eindhoven een podium te geven voor vrouwen, zodat in een multiculturele stad als Eindhoven alle vrouwen een stem krijgen.
De expositie I Am is hopelijk een startpunt voor dit doel. De maatschappij heeft nog steeds te weinig oog voor gendergelijkheid. Ik geloof dat er geen ‘vrije westen’ bestaat. Iedere maatschappij heeft haar eigen onzichtbare vrouwen zonder stem en zonder recht. Het is aan ons als kunstenaars om door middel van ons werk iedereen hiervan bewust te maken. Hopelijk zullen toekomstige generaties vrouwen minder last hebben
van genderongelijkheid.’
De samenwerking tussen de drie curatoren ontstond op een bijzondere manier. Maryam (fotografe) werd door Kees Martens geportretteerd in de expositie ‘Woensel West’ die te zien was bij Pennings. Er is contact gezocht met Maryam Yazdani en gevraagd of zij mede-curator wilde zijn. Zij is al jaren bezig met projecten over vrijheid en genderongelijkheid en weet goed uit te leggen hoe bepaalde dingen beleefd en/of gezien worden, bijvoorbeeld in Iran. Petra: ‘Zij kent de cultuur, wij zijn geïnteresseerde buitenstaanders.’
De opening van ‘I am’ is op vrijdag 8 maart van 17-19 uur en wordt verricht door Palwasha Banai, auteur van ‘Demonen Overwonnen’. Toegang is gratis, wel graag aanmelden: https://www.penningsfoundation.com/events/opening-i-am