Irma van Bommel#20 De curator
Aan het woord: Maurice Brandts
Maurice Brandts is curator van de expositie Slow Photography bij Pennings Foundation
Wat verstaat hij onder ‘Slow Photography’ en hoe kwam hij tot de keuze van de exposanten?
Slow Food, daar kunnen we ons iets bij voorstellen: vlees van dieren die buiten hebben mogen rondscharrelen. Slow Painting kennen we misschien ook: schilderen volgens oude technieken en materialen, zoals olieverf en tempera. Een Slow Magazine bestaat ook al: een tijdschrift dat eens per jaar uitkomt en dan een impressie geeft van langlopende projecten.
In deze context staat ‘slow’ voor: langzaam, aandacht, kwaliteit, onthaasten, bewustwording. Het begrip Slow Photography is nog niet algemeen bekend, maar ook hier gaat het om genoemde kwalificaties. (IvB)
Maurice Brandts besprak enige tijd geleden met Petra Cardinaal de mogelijkheid om te exposeren bij Pennings Foundation. Maar om nu de grote ruimte te vullen met een solo-expositie van klein werk? Al pratend kwamen ze tot de conclusie dat een groepsexpositie een beter plan was. Een expositie met werk van Maurice Brandts als uitgangspunt, gecombineerd met werk van fotografen die bij de visie van Brandts passen.
Brandts (1962) volgde zijn opleiding aan AKV | St. Joost in Breda. Na zijn opleiding ging hij aan de slag als bedrijfs- en daarna als freelancefotograaf en maakte later de overstap naar het onderwijs. Zijn bachelor Kunsteducatie haalde hij aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, zijn master Kunsteducatie aan de HKU in Utrecht. Naast zijn bestaan als autonoom fotograaf is hij sinds 2007 ook docent aan de Nederlandse Academie voor Beeldcreatie in Rotterdam (vroeger de Fotovakschool).
Voor het maken van portretten stapte Brandts rond 2011 over op een andere manier van fotograferen. In combinatie met een 8x10 inch technische camera koos hij voor een 19de-eeuwse techniek, de platina/palladiumdruk. Het maakproces van de opname en afdruktechniek vereist een langzame manier van werken. Zowel het maken van het portret alsook het afdrukken kost veel tijd. “Je moet geduld hebben. Het is veel wachten. En dat geldt ook voor het poseren. Voor mijn portretten laat ik het model wel een uur voor de camera zitten. Dan is het wachten op een bepaalde blik in de ogen. Zodra die verstilling er is, maak ik de opname. Tijdens een fotosessie maak ik maar twee opnamen. In al mijn portretten zie je dezelfde blik terugkomen.”
“Door de trage manier van werken kwamen we op de titel voor de expositie: Slow Photography. De andere exposanten heb ik uitgezocht omdat ze passen bij mijn visie: fotografen die ieder op een eigen manier bezig zijn met een trage manier van werken in hun maakproces. Met alle exposanten had ik al persoonlijk contact. Dat ik uitkwam bij portret- en architectuurfotografen is toeval.”
“Hilde Braet heb ik ontmoet bij een interview tijdens mijn masteropleiding aan de HKU. Het interview ging over ‘instrumentele fotografie’, fotografie ten dienste van een therapeutisch proces. De trage manier van werken bij Hilde Braet zit hem in de lange tijd en de aandacht die zij besteedt aan het gesprek met de modellen, voorafgaand aan het maken van de foto.”
“Eugene Daams is collega-fotograaf bij de Nederlandse Academie voor Beeldcreatie. Hij toont een serie over het Botlekgebied. Als contrast met de bedrijvigheid overdag koos hij voor de verstilling van de nacht. Voor sommige opnamen was een belichtingstijd nodig van enkele uren. Na digitale beeldbewerking vervaardigt hij een negatief om, meestal met UV-lampen, een afdruk te kunnen maken die een moderne versie is van de 19de-eeuwse cyanotypie, herkenbaar aan de blauwe kleur. Al met al een langdurig en bewerkelijk proces. De foto’s zijn unicaten."
“Koen Verjans heb ik ontmoet tijdens een expositie in het Nederlands Fotomuseum. Hij besteedt op een andere manier veel tijd en aandacht aan het maakproces, door acht opnamen digitaal samen te voegen tot één beeld. Bijzonder is dat hij lichtbronnen die niet van reclames komen, zoals lantaarnpalen, via Photoshop weghaalt, maar het licht dat van die bron afkomstig is, intact laat. Dat zorgt voor een mysterieuze sfeer.”
“Bij Manolo Laguillo heb ik in 1984 stage gelopen. ‘Gemiddeld 40 jaar kun je de ontwikkeling van een stad meemaken en die fotograferen’, zegt Laguillo. Ik heb hem gekozen vanwege zijn visie op fotografie van stedebouw. Elke kleine verandering, vooral in de periferie van de stad, wordt door hem vastgelegd. Laguillo is een kleine schakel in de evolutie van een stadsontwikkeling.”
“De pinhole foto’s van Marti Llorens, gemaakt in de wijk Pueblo Nuevo, te Barcelona gaan over de sloop van woningen en industrieën die moesten verdwijnen voor de nieuwbouw van sportaccomodaties en appartementen voor de Olympische Spelen in 1992. Llorens werkte met belichtingstijden van ongeveer een half uur. Gedurende de sloop van een gevel of schoorsteen fotografeerde Llorens met zijn pinhole het reële beeld en nabeeld in één opname. Daardoor zie je als het ware nog de geest van een gebouw.”
Net voor de expositie vertelde Llorens dat deze bijzondere foto’s worden aangekocht door het stadsarchief van Barcelona. Daarom vond de fotograaf het te riskant om de originele foto-afdrukken op te sturen. Vandaar dat nu reproducties te zien zijn in de expositie.
Dit was de eerste expositie waarbij Brandts ook optrad als curator. Alle mede-exposanten zegden meteen hun medewerking toe. Wat was het leukst aan zijn rol als curator? “Het leukst was het bezoek aan alle fotografen en het samen selecteren van de foto`s voor de expositie.”
Op de uitnodiging voor de expositie staat omschreven waar Slow Photography voor staat:
Slow Photography
… roept een gevoel op van Zen, van Kairos, een vertraging van de tijd
… komt tot stand door de tijd en de aandacht die de fotograaf besteedt aan het maakproces en aan het onderwerp
… is vooral een houding, een reactie op de huidige, snelle digitale fotografie
… laat zien hoe oude analoge technieken opnieuw kunnen worden toegepast
… toont dat een langzame manier van fotograferen, analoog of digitaal, leidt tot een proces van onthaasting, verdieping en bewustwording.
“Het vertragen treedt dus niet alleen op bij de maker en het maakproces, maar ook bij de toeschouwer”, aldus Brandts. “De tekst leest als een manifest”, merkt Hilde Braet op. “Wie weet, is dit een aanzet tot een nieuwe stroming in de fotografie.”
Die trend lijkt al ingezet. Want gelijktijdig met de expositie Slow Photography bij Pennings Foundation is in het Fotomuseum Den Haag een expositie te zien van Richard Learoyd.
Richard Learoyd maakte foto’s op groot formaat met een zelfgebouwde camera obscura, ter grootte van een kamertje. De begeleidende tekst luidt: “Zowel het maken als het bekijken van zijn foto’s vereist een trage, aandachtige blik en een contemplatieve houding die in contrast staat met de vluchtige manier waarop we de wereld normaliter fotograferen en observeren. In opperste concentratie zoek Learoyd naar de juiste compositie. Daarna hangt hij een vel lichtgevoelig papier aan de achterkant van zijn camera. Zo creëert hij een directe positieve afdruk.”
Het is duidelijk dat de term Slow Photography ook op de fotografie van Richard Learoy van toepassing is. IvB
De expositie Slow Photography is nog t/m 7 december 2019 te zien bij Pennings Foundation.
Film Maurice Brandts, ‘Gedroomd portret’ over de techniek van de platina/palladiumdruk (15 minuten)
http://www.photostudiofranslossie.nl/video/?id=385
