#6 Een fotofestival in Eindhoven

Aan het woord: Hans Zoete

Foto Hans Zoete uit catalogus Foto Manifestatie Eindhoven 1994. De tentoonstelling van Hans Zoete was te zien bij Galerie Pennings

Hans Zoete ontmoette Harry Pennings in 1992. In 1989 was Hans vanuit Den Bosch naar Eindhoven verhuisd. Hij was freelance fotograaf en werkte als docent fotografie bij het Centrum voor de Kunsten in Eindhoven (CKE). Hans had zijn opleiding gevolgd aan de kunstacademie van Den Bosch, maar hield zich sindsdien bezig met fotografie. Hans Zoete wilde in Eindhoven een fotofestival organiseren. Bart Brenneker, destijds afdelingshoofd van CKE, raadde hem aan contact te zoeken met Harry Pennings.

Harry Pennings trad toe tot de organisatie, evenals Harry Verbeek van de gemeente Eindhoven en Willem van den Berg, voorzitter BNAFV Brabant-Oost. “Ieder had zo zijn eigen expertise”, vertelt Hans Zoete. “Harry Verbeek was een organisatietalent, Harry Pennings had als galeriehouder veel kennis van Nederlandse en Franse autonome fotografie, Willem van den Berg had veel kennis van Britse fotografie en ik was thuis in de Nederlandse documentaire fotografie.”

“Er werd een naam bedacht: Foto Manifestatie Eindhoven en een stichting opgericht. Veel tijd ging zitten in het aanvragen van subsidies bij de provincie, de gemeente en een aantal fondsen. De provincie was de belangrijkste subsidiënt. De eerste keer kreeg de stichting 1500 gulden subsidie van de provincie, daarna 25.000.”

Biënnale

Foto Manifestatie Eindhoven is in totaal vier keer georganiseerd, in 1994, 1996, 1998 en 2000. Daarna stopte de subsidie van de provincie. Weldra begon Breda met het organiseren van een fotofestival, BredaPhoto, net als het fotofestival van Eindhoven een biënnale. De eerste editie van BredaPhoto vond plaats in 2003. Voor de tweede editie in 2005 was Harry Pennings gevraagd als curator voor de hoofdexpositie.

De eerste editie van Foto Manifestatie Eindhoven in 1994 was groots van opzet, met veel exposities en activiteiten die plaatsvonden in de maand mei. Het thema was ‘Mens en omgeving’. In de commissie voor de samenstelling van de exposities zaten naast Hans Zoete en Harry Pennings ook Jan Kok en Jan Buster. “Tijdens het fotofestival had ik zelf een solo-expositie bij Galerie Pennings, wat organisatorisch niet zo handig was, want we hadden onze handen vol aan het festival.”

Flesh & Blood

Bij de editie van 1994 verscheen een catalogus die veel informatie verschaft over de vele exposities en activiteiten. De reizende tentoonstelling ‘Flesh & Blood’, met 66 familiefoto’s van Amerikaanse en Europese fotografen, kwam naar Eindhoven en was te zien in De Witte Dame. Een foto die Diana Blok maakte van haar ouders sierde de cover van de catalogus van deze internationale expositie (het boek bevindt zich in de bibliotheek van Pennings Foundation) en is trouwens ook verwerkt in de omslag van de catalogus van Foto Manifestatie Eindhoven.

De foto van Diana Blok van haar ouders sierde de catalogus van Flesh & Blood en was ook verwerkt in de catalogus van Foto Manifestatie Eindhoven 1994

Tijdens het festival gaf Diana Blok een workshop ‘geënsceneerd portret’ bij het CKE.

Er werden veel films vertoond in CKE en in Plaza Futura, o.a. van Johan van der Keuken, die bij Plaza Futura ook foto’s toonde en er een lezing gaf. Paul en Menno de Nooijer gaven een performance in Plaza Futura. Van Paul de Nooijer was werk te zien in Galerie Bilderdijklaan.

Naast de activiteiten waren er in mei 1994 op maar liefst 38 locaties grote en kleine exposities te zien. Behalve ‘Flesh & Blood’ was in De Witte Dame ook een groot retrospectieve tentoonstelling te zien van de Britse fotojournalist Don McCullin en werk van o.a. Toos Nijssen, Kors van Bennekom, Diana Blok, Ruud de Brouwer en Malou Swinnen. In Museum Kempenland was de expositie ‘Eindhoven, aspecten van een stad te zien’, met werk van Arthur Bagen, Jan Bogaerts, Paul den Hollander, Jos Lammers en Joep Lennarts. In winkelcentrum Heuvelgalerie werd de expositie van World Press 1994 getoond. Een selectie uit de Randstad-Fotocollectie, met o.a. werk van Erwin Olaf, werd gepresenteerd in Hogeschool Eindhoven (nu Fontys). In het Stadhuis waren originele drukken van Martien Coppens te zien. De selectie was gemaakt door zijn zoon, fotohistoricus Jan Coppens. Ook het Van Abbemuseum deed mee met een presentatie uit eigen collectie van Lothar Baumgarten, Bernd & Hilla Becher, Jan Dibbets, Ger van Elk, Hamish Fulton, Gilbert & George, Douglas Huebler en Richard Long.

Transport

“Subsidieverstrekking was nooit structureel maar ad hoc. Maar voor het organiseren van een aantal activiteiten konden we wel enkele dagen kosteloos gebruik maken van het Beursgebouw en het PSV Stadion. En voor het transport van de exposities ‘Flesh & Blood’ en Don McCullin werd kosteloos het eigen vliegtuig dat Philips destijds had beschikbaar gesteld. De Voorzitter van de Raad van Commissarissen, Prof. Dr. W. Dekker, zat dan ook in het Comité van Aanbeveling.”

Het Eindhovens Dagblad besteedde ruim aandacht aan het fotofestival, eerst met een vooraankondiging waarin Hans Zoete wordt genoemd als initiatiefnemer en “galeriehouder Harry Pennings die in de fotografie zijn sporen ruim verdiend heeft” als een van de leden van de stichting. Net voor aanvang van het fotofestival bracht het ED een bijlage uit met daarin het complete programma.

Foto Manifestatie Eindhoven 1996 was kleiner van opzet. Er is geen catalogus verschenen. “Roger Ballen had in het Stadhuis een grote solo-expositie”, weet Hans Zoete. Maar liefst 80 portretten van verarmde Zuid-Afrikaanse blanken uit de serie ‘Platteland’ toonde hij. Tevens was daar de expositie ‘Reminiscenties’ te zien, met werk van Dörte Eissfeld, Paul den Hollander, Thomas Lenden, Frans van Lent en Gert-Jan Rooij.

Openbaar-privé

In 1998 was het thema van Foto Manifestatie Eindhoven ‘Een wereld verbeeld’. En er was deze keer wel een catalogus verschenen.

“Harry Pennings had de expositie ‘Openbaar-privé’ samengesteld. Deze was te zien in het voormalig gebouw van de Akademie voor Industriële Vormgeving aan de Elzentlaan.” Er werden privé kiekjes getoond van bekende fotografen Woud Berger & Noor Damen, Hans Biezen, Diana Blok, Elspeth Diederix, Winfred Evers, Dolf Kruger & Suze Henriët, Erwin Olaf, Shinkichi Tajiri, Ulay en JCJ van der Heijden.

Harry kende al deze fotografen persoonlijk en hij was dan ook de aangewezen persoon om ze benaderen. “Harry Pennings was onze meneer, ons gezicht. Hij kon goed met belangrijke personen overweg en haalde alle bekende fotografen naar Eindhoven.”

Hij had de forumdiscussie ‘Openbaar-privé’ georganiseerd, over voyeurisme en exhibitionisme in de fotografie. In de bijlage van het Eindhovens Dagblad, die geheel aan Foto Manifestatie Eindhoven was gewijd, vertelde Harry Pennings over het waarom van deze discussie. “Omdat ik vond dat een fotomanifestatie niet alleen maar een enorme berg foto’s moet voorschotelen. Die vind je tegenwoordig overal. Belangrijker is dat fotografen, kunstenaars en andere belangstellenden elkaar ook eens ontmoeten en in gesprek raken over de rol en betekenis van foto’s in ons leven.” (Interview door Angelique Spaninks, ED 9 mei 1998). (zie ook blog 2)

“Maar daags tevoren verongelukte zijn zoon Jérôme, waardoor hij niet bij de forumdiscussie aanwezig kon zijn”, weet Hans Zoete.

Familiefoto's van Dolf Kruger waren tijdens Foto Manifestatie Eindhoven 1998 te zien bij Galerie Pennings. Foto uit catalogus FME 1998

Tijdens dit fotofestival van 1998 was in Galerie Pennings een solo-expositie te zien van Dolf Kruger. Bijzonder is dat Kruger een foto-album via de PC had samengesteld en uitgeprint en ook op CD-ROM had uitgebracht. Op 14 locaties waren exposities te zien, o.a. in Museum Kempenland, het Stadhuis, CKE en De Krabbedans en ook buiten op billboards. Museum Kempenland toonde de expositie ‘Stadsgezichten’, met werk van o.a. Korrie Besems, Luuk Kramer en Jannes Linders.

In het Stadhuis was werk te zien van Bruce Gilden, die in 1998 toetrad tot het fotoagentschap Magnum, en Wolfgang Zurborns. Beiden hadden in opdracht van ‘La Mission Photographique Transmanche’ de veranderingen op het Noord-Franse platteland als gevolg van de aanleg van de Tunnel vastgelegd.

In 2000 was het thema ‘Sport’. Helaas is bij deze editie geen publicatie verschenen. Voor Museum Kempenland had Hans Zoete de expositie ‘Hollandse velden’ van Hans van der Meer georganiseerd.

Foto’s van sportfotograaf Han Heus waren te zien in de Stadsschouwburg (nu Parktheater). Werk van de Eindhovense fotograaf John Claessens was te zien bij Plaza Futura, waar ook films werden vertoond. En foto’s van sportende kinderen van Fotopersbureau Van den Meulenhof waren buiten op billboards te zien.

Na 2000 werd stichting Foto Manifestatie Eindhoven ontbonden. Het bedrag van 3000 gulden dat nog in kas zat werd jaren later geschonken aan Stichting Fotografie Zuid Nederland (Fotosz.nl). Hans Zoete bleef via Fotosz betrokken bij Galerie Pennings in het doen van voorstellen voor lezingen.

Klik hier voor informatie over Hans Zoete.