Als in een samenleving vrouwen niet vrij zijn, is niemand vrij. Iedereen zou zich dit moeten realiseren.
Als vrouwen niet vrij zijn eigen keuzes te maken, als zij geen zelfbeschikkingsrecht hebben, is er sprake van genderongelijkheid. Genderongelijkheid komt door bestaande maatschappelijke systemen en leidt vaak tot onderdrukking, vervolging en geweld. Vrouwen in Zuidwest-Azië voeren een strijd voor vrijheid en gelijkheid om zo de weg te banen voor toekomstige generaties, zodat hun dochters wel kunnen studeren, werken en leven in vrijheid.
I AM toont portretten van sterke vrouwen door onderstaande deelnemers.
De titel ‘I am’ verwijst naar de protestactie die wereldwijd ontstond nadat in Iran in september 2022 de 22-jarige Koerdisch-Iraanse vrouw Jina Mahsa Amini was opgepakt door de zedenpolitie omdat ze haar hoofddoek te los droeg en dat met de dood moest bekopen. Vrouwen over de hele wereld toonden zich solidair, gingen de straat op en scandeerden ‘Vrouw, leven, vrijheid’, knipten een lok van hun haar af en maakten selfies ‘I am’ (Jina Mahsa Amini). Maar ‘I am’ verwijst ook naar uitspraken van William Shakespeare, ‘I think, therefore I am’, en René Descartes, ‘Cogito ergo sum’, oftewel ‘Ik denk, dus ik ben’.
Maryam Yazdani maakte in 2022 het zelfportret Ik ben, geïnspireerd op bovengenoemde protestacties. Het wordt getoond met het gedicht Vrijheid van Gerry Toenders uit Oirschot.
Tevens toont Yazdani een video over genderongelijkheid en werken uit de serie Ignored (2018), over vrouwen uit traditionele samenlevingen die opkomen voor hun ambities en rechten. In de serie zijn tegenstellingen verbeeld zoals vrouwelijkheid en kracht, vrijheid en onderdrukking, traditie en modern, donker en licht.
Fotograaf Maryam Yazdani (1975) groeide op in Iran, studeerde grafische vormgeving, fotografie en kunst in Teheran en conceptuele fotografie aan de Fotovakschool in Boxtel en woont in Eindhoven.
Gilda Wilpstra Gouhari verwerkte in het beeld Woman, Life, Freedom enkele foto’s van Maryam Yazdani uit de serie Ignored en haar eigen afgeknipte vlechten, eveneens uit solidariteit met Jina Masha Amini.
Beeldend kunstenaar Gilda Wilpstra Gouhari (1975) groeide op in Iran, studeerde grafische vormgeving, fotografie en kunst in Teheran en woont in Assen.
Maryam Saeedpoor plaatste op social media portretten van vrouwen zonder hoofddoek tegen een achtergrond van traditionele tapijten, waarmee ze een relatie legt met de traditie. “Los van het religieuze aspect is de hijab (hoofddoek) een onderdeel van de Iraanse traditie, evenals het Iraanse tapijt. Het dragen van een hoofddoek is door de overheid verplicht gesteld en dat zorgt voor een tweedeling in de samenleving. Als vrouwen vrij zouden zijn om zelf een keuze te maken, zouden vrouwen in Iran vredig naast elkaar leven.”
Fotograaf Maryam Saeedpoor (1984) studeerde fotojournalistiek en kunst en fotografie in Teheran (Iran) en woont in Teheran.
Shaghayegh Moradiannejad besteedde met poëtische beelden aandacht aan Women of Afghanistan. “Ondanks de zware last van jarenlange oorlogen die op de schouders van vrouwen in Afghanistan rust, streven de vrouwen naar vrijheid, ook al dragen ze een boerka.”
Sociaal documentair fotograaf Shaghayegh Moradiannejad (1979) groeide op in Iran, studeerde landbouwtechniek in Teheran, media en journalistiek in Denemarken en woont in Canada.
Een fotograaf in Iran die anoniem wenst te blijven maakte de serie Eye (Iran, 2022-2023): portretten van vrouwen en ook van mannen die de moed hadden te demonstreren tegen het regime en opzettelijk door de veiligheidsdienst zijn verwond aan een van de ogen. Zo worden ze gestigmatiseerd als demonstrant. Het is artsen in ziekenhuizen verboden om demonstranten van medische zorg te voorzien. Veel slachtoffers zijn het land uit gevlucht.
Het logo van Roulah Foundation op de foto’s verwijst naar de non-profitorganisatie die zich inzet voor het helpen van vrouwen, kinderen en gemarginaliseerde groepen en biedt veiligheid, onderwijs en hulp bij het beëindigen van geweld tegen vrouwen.
Marielle van Uitert reisde in 2014 naar Bangladesh/Dhaka om de aandacht te vestigen op het lot van vrouwen die hebben geleden van een aanval met zoutzuur. Met de aanval tast de dader doelbewust de schoonheid van de vrouw die hij wil bezitten aan zodat niemand anders haar nog wil. Uit de verhalen van de vrouwen blijkt dat ze na jaren van revalidatie hun ambities voortzetten. Van Uitert gaf de serie de naam Just Perfect.
Documentair fotograaf Marielle van Uitert (1973) volgde de Fotovakschool in Amsterdam en Boxtel, maakte diverse reportages in oorlogsgebieden in Zuidwest-Azië en Zuid-Amerika en woont in Vught.
Martin & Inge Riebeek werken al jaren aan de serie The Essential, waarbij zij bijzondere mensen in steden over de hele wereld vragen wat voor hen de essentie van het leven is. Voor I AM selecteerden zij onder de noemer Power zes videoportretten van sterke vrouwen die ondanks hun (traumatische) ervaringen met genderongelijkheid hun veerkracht tonen. De meeste van hen wonen inmiddels elders.
Het kunstenaarsduo Martin (1957) en Inge (1964) Riebeek werken sinds 2010 samen aan de serie The Essential. Beiden studeerden aan kunstacademie St. Joost in Breda, de stad waar ze wonen.
Malina Suliman toont met Beyond the veil (2019) een installatie met video, audio en textiel.
De stoffen van boerka’s (uit de jaren tachtig) zijn beschilderd in kalligrafie met wensen van het Afghaanse volk. De boerka’s zijn handgemaakt en getuigen van vakmanschap maar ook van de instandhouding van het afscheiden van vrouwen in de samenleving.
In beide video’s lopen vrouwen in Afghaanse boerka’s. De ene film toont de reactie van omstanders in Afghanistan, de andere de reactie van omstanders in Amsterdam. Via geluidsboxen zijn wensen van voorbijgangers in Afghanistan en wensen van voorbijgangers in Amsterdam te horen.
Beeldend kunstenaar Malina Suliman (1990) groeide op in Afghanistan, studeerde aan kunstacademies in Karachi (Pakistan), Mumbai (India), ArtEZ (Arnhem), Jan van Eyck (Maastricht) en woont in Eindhoven.
Lina Geoushy presenteert met Shame Less portretten van vrouwen die meewerkten aan haar onderzoek naar systematisch seksueel geweld tegen vrouwen in Egypte, zowel verbaal als fysiek. Moedige vrouwen vertellen over hun ervaringen in een patriarchale samenleving waar ze geen gehoor vinden met hun verhalen.
Beeldend kunstenaar en fotograaf Lina Geoushy (1990) groeide op in Egypte, studeerde fotojournalistiek en documentaire fotografie in Londen en woont afwisselend in Londen en Caïro.
De fotoreportage van Jinwar. Het dorp van de vrije vrouwen (2019, fotograaf onbekend) geeft een impressie van het leven in de commune Jinwar in het noorden van Syrië (Kobane), waar alleen vrouwen wonen met hun kinderen. De vrouwen verrichten alle werkzaamheden zelf, zowel in de bouw als op het land. Naast het werk is er tijd voor onderwijs, discussie en ontspanning. Jineolojî, de wetenschap die bestudeert hoe een vrije samenleving er uit kan zien, vormt de basis voor het leven in Jinwar.
Jineolojî moedigt vrouwen aan om hun geschiedenis, omstandigheden, dromen en worstelingen te onderzoeken en een groter zelfbewustzijn te verwerven. Jineolojî is meer dan een wetenschappelijke theorie. Jineolojî omvat alle gebieden van de samenleving. Jineolojî is leven en leren door oefenen en reflectie. Jineolojî streeft naar een samenleving die rekening houdt met de behoeften van alle levende wezens, zodat mens en natuur duurzaam kunnen samenleven.
De term Jineolojî is bedacht door de Koerdische leider Äbdullah Öcalan. ‘Jin’ is het Koerdische woord voor ‘vrouw’. ‘Jinelojî’ is de ‘wetenschap van vrouwen en leven’. ‘Jîyan’ betekent ‘leven’. In deze woorden zijn vrouwen en leven onlosmakelijk met elkaar verbonden. En het is vooral de Koerdische vrouwenbeweging die betekenis geeft aan het woord Jineolojî .
In het kader van de expositie ‘I AM’ organiseert de werkgroep Eindhoven Kobanê van Vredesburo Eindhoven samen met Jineolojî Center Brussels op vrijdag 19 april 2024 een workshop Jineolojî bij Pennings Foundation.
De groepstentoonstelling I AM is nog te zien t/m 1 juni 2024.
Meer weten over Jineolojî? Schrijf je hier in voor de workshop op vrijdag 19 april 2024.
Zelf een cyanotypie maken geïnspireerd op de thema’s vrijheid en genderongelijkheid van de tentoonstelling? Dat kan op zaterdag 13 april 2024. Kijk hier voor info en aanmelding.
Foto's expositie: Lieke Winters, Martin Riebeek (Power)