Aan het woord: Martijn van de Griendt en de exposanten
De groepsexpositie NAAKT // NU met werk van veelal jonge fotografen is gedurende de zomer (24 juli t/m 28 augustus 2021) te zien. Voor het eerst was er geen zomersluiting. We waren vanwege corona immers al lang genoeg dicht geweest?
In 2018 was tijdens de eerste expositie van Pennings Foundation, PREVIEW, een presentatie te zien van Martijn van de Griendt (1970): polaroids uit de serie ‘Exit Wounds (as if)’, foto’s van zijn vriendinnen en andere muzen.
Deze presentatie was voor Petra Cardinaal aanleiding Martijn van de Griendt te vragen een groepsexpositie samen te stellen met als thema naakt. Aanvankelijk gingen de gedachten uit naar een expositie over erotisch naakt, waarbij Van de Griendt jonge fotografen wilde vragen hun visie te geven op erotiek. Wat kan wel en wat niet in tijden van #metoo? En hoe zit het met de macht van social media?
Maar gaandeweg werd het Martijn steeds duidelijker dat de expositie over allerlei vormen van naaktfotografie zou moeten gaan en vooral ‘inclusief’ moest zijn, dus ook met aandacht voor non binair, intersekse en queer.
Martijn van de Griendt over naakt:
“We willen niet meer in hokjes, we willen zelf bepalen wie of wat we zijn. Maar de fotografie van het naakte lichaam blijft. Soms erotisch, prikkelend, dan weer meer als studie naar de vormen en curves van een lijf, dan weer als poëzie en soms als onderzoek. Naakt is nog steeds heel gewoon, juist nu. Om de grap ‘blootgewoon’ niet te maken.”
“Op mijn zeventiende kreeg ik mijn eerste vriendin. Het was 1987. Ik woonde in Woenselse Heide, Eindhoven. Ze heette Anouk en ik maakte mijn eerste blootfoto. Het begon met een foto toen ze thuis uit de douche kwam, de handdoek om haar lichaam. Iets later een foto terwijl ze op bed lag, met alleen haar ondergoed aan. Voor mij net zo spannend als voor haar. Een jaar later mocht ik met haar en haar ouders mee op vakantie naar Italië en daar maakte ik deze foto via de spiegel, misschien wel mijn allereerste selfie, alhoewel het woord toen nog niet bestond.”
“Na twee jaar ging de relatie uit en verdwenen de foto’s in een schoenendoos. Ik kreeg andere vriendinnen en ook die fotografeerde ik. Samen met de hobby fotografie die steeds serieuzer werd, groeide ook het aantal meisjes dat ik voor de camera fotografeerde. Ik zat inmiddels op de School voor Journalistiek en de fotografie werd professioneel. De liefde voor het vastleggen van mijn liefdes was net zo groot als de liefde voor de fotografie. Misschien kon ik het beide wel een verslaving noemen.”
“In de expositie NAAKT // NU laat ik voor het eerst iets anders zien: mannen op de foto. Ik daagde mezelf uit en probeerde hen te fotograferen zoals ik normaliter de meisjes vastlegde, intiem en kwetsbaar.”
Dat naaktfotografie alles te maken heeft met kwetsbaarheid tonen vooral Jesse van den Berg, Prins de Vos en Dylan van Vliet. Niet alleen de modellen geven zich bloot, ook de makers stellen zich kwetsbaar op.
Jesse van den Berg (1996) zegt over zijn werk ‘Reconstructing Queer Intimacy’ (2020-2021):
“Ik ben opgegroeid als een heel preuts kind. Dat was te merken aan het feit dat ik in mijn jeugd altijd met mijn zwembroek aan douchte. Zo begon een zeer vervreemdende relatie tussen mij en mijn naakte lichaam. Toen ik ouder werd, realiseerde ik me langzaamaan dat ik me identificeerde met het label ‘queer’. Opgroeien in een omgeving waar nauwelijks queer intimiteit voor kwam, was confronterend. De hele samenleving is gebaseerd op een hetero normatieve manier van denken. Het beeld dat men heeft van queer mensen is vaak stereotiep en ‘problematisch’. Maar queerness is er niet om mensen met een vooringenomen opvatting te vermaken. Het gebrek aan queer intimiteit waar ik me mee kon identificeren zorgde een tweede keer voor een ervaring van vervreemding.”
“Het label ‘queer’ geeft mijn modellen en mij de meeste vrijheid. Het gaat er niet van uit dat gender en seksualiteit binair of vast zijn. Door mijn ervaringen heb ik een zekere fascinatie gekregen voor de onderwerpen intimiteit, seksualiteit, het naakte lichaam en hoe deze zich verhouden tot mijn wezen. Hierdoor creëerde ik een specifieke manier om naar het menselijk lichaam te kijken in een intieme context. Met lens-based media onderzoek ik mijn definitie van queerness en intimiteit en onderzoek ik hoe intimiteit aanwezig kan zijn in het maakproces.”
Voor ‘Boys do cry’ (2014-2021) fotografeerde Prins de Vos (1991) de Amsterdamse kunstenaar en man met transgeschiedenis Levi, die zich voor de camera letterlijk en figuurlijk bloot durft te geven. “Het is een intieme inkijk in het leven van een jongen die ervoor vecht een passende invulling aan zijn identiteit te kunnen geven, met alle emotionele en fysieke pijnen die daarbij komen kijken.”
“Voor mij begon fotograferen als schrijven in een dagboek. Door mijn eigen leven, relaties en vrienden vast te leggen kon ik er met afstand en relativering naar kijken. Die hoogstpersoonlijke manier van documenteren is altijd mijn vertrekpunt gebleven. Ik fotografeer als een ‘participant observator’, mensen in mijn directe omgeving waarmee ik me identificeert en die vaak deel uit maken van mijn directe vriendenkring. Daarom durven mensen zich soms letterlijk en figuurlijk bloot te geven.”
Voor Dylan van Vliet (1989) is het naakte lichaam het belangrijkste middel om zijn verhalen te vertellen. “Het fascineert me dat elke kleine verandering in houding, in beweging, me iets anders vertelt. Er zit zowel kracht als kwetsbaarheid in. Mijn project ‘Verwandlung’ (2021), wat transformatie betekent in het Duits, richt zich op de kwetsbaarheid die gepaard gaat met het hebben van een psychische aandoening. De moeilijkheid om je ware zelf te laten zien. Ik stelde mezelf de vraag: hoe laat ik anderen deel uitmaken van mijn leven zonder te
liegen over mezelf?”
Tijdens zijn studie werd bij Dylan de diagnose gesteld wat ze een persoonlijkheidsstoornis noemen. Dit roept de constante vraag op wie hij is en wat zijn plaats in de huidige samenleving is. Met zijn fotografie wil Dylan laten zien welke moeilijkheden een geestesziekte met zich meebrengt. Thema's als identiteit, isolement en seksualiteit spelen een belangrijke rol in zijn werk.
Net als Prins de Vos zet Ehlana Polgara (1998) fotografie in als een visueel dagboek. “Mijn werk ontstaat als een visueel dagboek, waarin ik thema's rond identiteit, grenzen en ontwortelen verken door middel van mixed media-kunstwerken, waarbij ik fotografie als schetsachtige basis gebruik." Bij Pennings Foundation toont ze ‘Daughter of Helios’ (2020). “Het gaat over de invloed van ouderlijk narcisme en het proces om los te komen van de doodgezwegen en giftige omgeving waarin ik ben opgegroeid.”
“Ik hoor constant zijn stem in mijn hoofd,
Goed van kwaad scheiden.
De Onderdrukker,
Eisend van zijn familie dat ze liefde en vrijheid uitstralen.
Maar van binnen voelde het krampachtig en angstaanjagend.”
Lana Prins (1993) onderzoekt, bevraagt en visualiseert onderwerpen zoals de liefde, lust, gender en het vrouwelijk lichaam door middel van haar fotografie. “Ik probeer samen met vrouwen om mij heen te onderzoeken wat het vrouw zijn in deze tijd betekent, en het vrouwelijk lichaam terug te claimen. Ik gebruik mijn camera om dichter bij anderen te komen – zowel letterlijk als figuurlijk. Fotografie als middel om de meest intieme uitingen van menselijke emoties te ervaren.”
Tara Fallaux (1972): “Op emotioneel en verhalend vlak ben ik geïnteresseerd in het kijken naar menselijke banden, zowel fysiek als mentaal: liefdesrelaties, familie, vriendschap, jeugd, ouder worden, fysieke kwetsbaarheid, sensualiteit, moed, verlangen en hoop. Ik erken dat dit zeer brede thema's zijn. Maar het is deze universaliteit die een band schept, ons raakt als we gemeenschappelijke existentiële vragen en gevoelens herkennen.”
Over de serie ‘Lova Love’ (2021) vertelt ze: “In 2018 woonde ik voor 5 maanden in Xiamen, China om te werken aan een kunstproject. Lova werd aan mij voorgesteld als tolk en assistent. We waren veel samen en we werden vrienden. Vanaf het begin praten we veel over kunst, maar nog meer over de liefde, relaties en het gevoel van eenzaamheid. Inmiddels studeert Lova aan de Rietveld Academie en woont ze nu ook in Amsterdam bij mij in de buurt. Deze portretten weerspiegelen haar twijfels en onzekerheden over het zoeken naar liefde en over eenzaam zijn.”
Lova blijkt Lova Yu (1996) te zijn. Ze studeert nu Image & Language aan de Gerrit Rietveld Academie en neemt zelf ook deel aan de expositie. Met haar achtergrond in filosofie besloot ze de analytische methode te gebruiken als een handig hulpmiddel om plezier te maken. Ze onderzocht haar grenzen en verleidde anderen om hetzelfde te doen. Ze benadert storytelling op een heel persoonlijke, informele manier, op zoek naar de originele magie van menselijke emoties. Haar thema's: stadsleven, menselijke emoties, seksualiteit, gender, religies, bestaan.
“Boys boys boys and
Mysterious and dangerous
How to understand the world through looking at boys?
I have to love everything about them.”
Tot slot Cornelie Tollens. Met ‘The Golden Room’ (2021) vestigt zij de aandacht op de schoonheid van het ouder wordende lichaam. “De foto’s zijn gemaakt in opdracht van de Volkskrant met als thema de langdurende liefde, liefde op hoge leeftijd. Nog nooit eerder fotografeerde ik oudere mensen naakt. Dit heeft mij echt zoveel liefde gegeven voor dit thema, een rijke aanvulling op mijn oeuvre. Niet eerder zag ik SCHOONHEID op een geheel nieuwe manier.”
De expositie NAAKT // NU gaat vooral over kwetsbaarheid, intimiteit en acceptatie. Het maakte veel los bij de bezoekers.
Op 26 juli verscheen een interview met Martijn van de Griendt door Rob Schoonen in het Eindhovens Dagblad: "Het altijd kwetsbare naakt".
In september won Martijn van de Griendt met zijn foto van Luka de prestigieuze RABO PHOTOGRAPHIC PORTRAIT PRIZE 2021.