Aan het woord: Tom Woestenborghs
In het jaar dat beeldend kunstenaar Tom Woestenborghs (1978) 40 werd en hij een artistieke midlife crisis vreesde, nam hij zich voor zich alleen bezig te houden met het maakproces. Daarbij beperkte hij zich tot drie onderwerpen: bloemstilleven, abstract en vrouwelijk naakt.
Tijdens de inrichting van zijn expositie bij Pennings Foundation geeft hij tekst en uitleg.
“Ik ben opgeleid tot schilder. Na mijn studie (aan St. Lucas en het Hoger Instituut voor Schone Kunsten, beide te Antwerpen) ben ik video-installaties gaan maken, vervolgens grafische beelden op lichtbakken en daarna collages met folies en tape.
Ik was een sociaal-politiek beschouwend kunstenaar. Rond mijn 40ste werd ik het zoeken naar maatschappelijke thema’s moe. Toen ben ik me gaan beperken tot de drie basisthema’s: abstracten, naakten en bloemen. Laag over laag breng ik plasticfolies of plakband op, net zoals je een schilderij opbouwt. Ik gebruik verschillende soorten tape en folies, o.a. ook pleister, schildertape en plakband, zowel textielachtig als transparant. De textiele tapes hebben een tactiele werking.”
“Het ziet er fotografisch uit, maar het zijn collages. De modellen kies ik zelf uit, ik wil geen professionele modellen. De foto’s van de naakten maak ik zelf. Voor de collages maak ik eerst digitale schetsen. Voor de basisvorm maak ik een mal of tekening. De folies worden in vorm gesneden.
De vlakverdeling is ritmisch opgebouwd, net als bij een schilderij. Een periode heb ik de collages voorzien van een laag epoxy, maar daar ben ik mee gestopt om juist de materialiteit van het beeld te laten zien. Door de presentatie in lichtbakken wordt de materialiteit versterkt.”
Iedere collage is anders opgebouwd. Het ene werk is opgebouwd uit stukjes tape, het andere uit folies, of een combinaties van tape en folies. Het ene is vlak, in het andere is juist veel dieptewerking gecreëerd.
De kleuren zijn over het algemeen hard, net zoals de kleuren in de reclamewereld. “De wereld is formeel en hard geworden.” Maar hij verwijst ook naar de sfeer van de prerafaëlieten, een 19de-eeuwse Engelse kunstenaarsgroep, die esthetiek en sensualiteit benadrukte.
Ieder werk is anders. Er zitten ook foto’s tussen en grafisch werk. Twee bloemstillevens zijn door de uitvergrotingen haast abstracte voorstellingen geworden. In feite zijn deze foto’s een knipoog naar traditionele, Oostenrijkse stoelbekleding uit de jaren vijftig-zestig.
Op de vraag waarom hij geen mannelijk naakt toont, antwoordt hij dat er geen mannen bereid waren voor hem te poseren…
Tom Woestenborghs mag zich dan geconcentreerd hebben op het maakproces, kunst maken zonder er een betekenis aan te geven, kan niet. Want bloemstillevens worden al gauw geassocieerd met vergankelijkheid. Het vrouwelijk naakt met lust, identiteit, machtsverhoudingen en voyeurisme. En zelfs abstracte kunst roept associaties op.
Enkele reacties van bezoekers op het werk tijdens de opening op 15 november, nadat Edo Dijksterhuis Tom Woestenborghs had geïnterviewd:
“Wat me aanspreekt is die enorme diversiteit. Je probeert te bedenken: wat is nou zijn idee geweest, dat hij deze collectie zo bij elkaar heeft gebracht. De kleuren, de vormen, het hele abstracte versus die prachtige naakten. Die combinatie, dat fascineert wel heel erg.”
“Ik heb de indruk dat het minder verhalend werk is dan zijn vroegere werk. Ik vind dat op zich wel goed eraan. Omdat het wat minder beladen is of zo. Ik vind het een zekere frisheid en pretentieloosheid hebben, dat spreekt me wel aan.”
“Ik vind deze tentoonstelling een echte Eindhovense tentoonstelling! Wij houden ons hier bezig met techniek. Als je kijkt naar de totstandkoming van de foto’s, zoals Tom al vertelde: ’ik maak ze eerst digitaal’, vervolgens gaat hij er digitaal lagen aan toekennen. Dat spel speelt hij dan, en vervolgens bouwt hij dat om tot een kunstwerk. Nou, dat is echt iets wat bij Eindhoven hoort, want dat doen we hier.”
“Wat ik mooi vind, is dat iedereen van zo dichtbij de naakten aan het bekijken is, waar eerder mensen dat misschien niet zo zouden durven. Maar het komt door de tactiliteit van het materiaal, dat je van dichtbij wil zien hoe dat nou zit. Je wordt heel erg ‘uitgenodigd’ om zo dicht bij het naakt te komen.”
“Wij volgen Tom al een aantal jaren. Ik ben echt fan van zijn werk, omdat hij mensen laat nadenken over dingen. In zijn vroegere werk vond ik dat Tom daar heel sterk in was. Deze reeks is wel een beetje anders, a-typisch voor hem denk ik. Maar ik vind het resultaat toch wel weer iets voor hem. Ja, ik ben wel fan van hem. Ook om de boodschap die erachter zit, - ‘ik ga gewoon kunst maken los van de rest van de wereld’ - dat lukt gewoon niet. Het feit dat je daarover nadenkt bij alles wat je hier ziet hangen… Het is op zich wel een hele goede denkoefening, vind ik. In dat opzicht is hij er toch weer in geslaagd iedereen daarover te laten nadenken. Dat vind ik heel sterk van hem.”
“In het begin overviel me altijd de paniek, dat ik soms werken niet kon doorgronden. Die paniek zorgde er altijd voor dat ik wegliep. Een galeriehouder vertelde mij een keer, en dat vond ik een hele mooie uitdrukking, over ‘uitgesteld weten’. Je kijkt ergens naar, je kunt het nog niet plaatsen, maar op een gegeven moment… dan ineens heb je zoiets dat het klopt, het spreekt me aan. Ik ben nu nog bezig... Ik zit met het werk van Tom, ik vind het heel erg mooi werk. Zelf houd ik vooral van werk wat niet echt een heel duidelijk beeld geeft, abstracter is. Enkele werken hier hebben dat ook. Maar ook hier is voor mij van toepassing het ‘uitgesteld weten’.”
Met dank aan Renée Visschers voor het opnemen van de quotes.
De expositie van Tom Woestenborghs, ‘Artistic midlife crisis of a storyteller. Nudes, abstracts and some flowers’, is nog t/m 12 januari 2020 te zien.
(Pennings Foundation is gedurende deze expositie óók op zondagmiddag geopend).
Comments