Fotografie: Paul de Nooijer
Tekst: Ingeborg Leijerzapf
Vormgeving: Henrik Barends
1978
Boek van de maand februari 2022
'Losing one's head' is het eerste boek dat Paul de Nooijer maakte. Het boek begint met een inleiding door Ingeborg Leijerzapf, destijds conservator geschiedenis van de fotografie, Prentenkabinet Universiteit Leiden. Wat opvalt is dat alle teksten scheef gedrukt zijn, net als het beeld op de cover.
Na de introductie volgen zwart-wit foto’s en ingekleurde zwart-wit foto’s, telkens één beeld per pagina. Tussendoor zijn polaroids in reeksen opgenomen, verdeeld over twee pagina’s.
In de inleiding lezen we dat Paul de Nooijer (1943) ons ‘een lachspiegel van ons eigen leven’ voorhoudt. “Pauls foto’s nemen ons mee uit de starheid van ons denken en voeren ons over de grenzen van onze vermeende werkelijkheid. Zij dagen ons uit te kijken naar dingen ‘die niet kunnen’ of ‘die je niet behoort te doen’.” Een humoristische vingerwijzing naar de burgerlijke moraal, maar vervreemdend verbeeld.
Het beeld in het beeld (door fotomontage), sequenties, ensceneringen, verkleedpartijen en vervormende lenzen zorgen voor een vervreemdend effect. In de meeste foto’s figureert Paul zelf, met zijn vrouw Françoise en zoon Menno. ‘Selfies’ voordat het woord was ingeburgerd.
Alles wat je ziet in de beelden is opgebouwd (in zijn huis in Eindhoven) of is door fotomontage samengesteld. Photoshop bestond immers nog niet.
Paul de Nooijer kan beschouwd worden als een van de pioniers van de geënsceneerde fotografie in Nederland.
Menno (1967), in dit boek nog kind, vormt sinds 1989 met Paul een kunstenaarsduo. Naast fotografie hebben ze het repertoire uitgebreid naar video, film, installatie, performance en muziek. Na al die jaren werken ze nog steeds samen. 14 april 2022 zijn ze te gast bij Fotokafeine bij Pennings Foundation.
Het boek ‘Losing one’s head. Paul de Nooijer’ is een uitgave van Lecturis en bevindt zich in de bibliotheek van Pennings Foundation.